Jona het nood aan die Evangelie - 03 ("God is nie klaar met Jona nie")

 

1.    INLEIDING:

       Kom ons vat net gou weer saam: Die Here stuur Jona na die heidense stad Nineve (in Assirië) om hulle aan te spreek oor hul sonde. Jona sien nie kans daarvoor om die Evangelie vir die heidene te neem nie en hy klim op ’n skip om sodoende weg te vlug van God se aangesig. God los Jona egter nie uit nie en stuur ’n storm wat die skip tref waarop Jona is. Skielik bevind Jona hom in ’n Evangelistiese situasie – Jona betaal die prys ten einde die matrose te red en die heidense matrose kom te bekering en bring offerandes aan God. Ons het gesien dat hierdie offerandes o.a. ’n uitdrukking daarvan was dat hierdie nuwe bekeerlinge hulle lewe wy aan die God van die hemel en aarde en daarom ook die see. Ons het ook gesien dat die Here Jona help om van homself verlos te raak.

2.    SKRIFLESING:

       Jona 1:17-2:10 ~ ¹⁷Toe stuur die Here ’n groot vis om vir Jona in te sluk, en hy was drie dae en nagte in die vis se maag.

2 Toe bid Jona daar binne-in die vis tot die Here sy God. ²Jona het gesê: “In my nood het ek tot die Here geroep, en Hy het my gebed verhoor. Diep in die doderyk het ek hulp gevra, en U, Here, het my gehoor. ³U het my die diepte ingegooi, diep in die see, en die watermassa het my omring. U het golf na golf oor my laat gaan. ⁴Ek het gedink ek het uit u gesig verdwyn, maar tog sal ek weer u heilige tempel aanskou. ⁵Die waters het my toegevou, die groot water het my omring, seegras was om my kop gedraai. ⁶Ek het afgesak tot by die fondamente van die berge, die aarde het my vir altyd toegesluit. Maar U, Here my God, het my van die dood gered. ⁷Toe ek wou vergaan, het ek aan die Here gedink, en my gebed het by U gekom, in u heilige tempel. ⁸Dié wat op nuttelose afgode vertrou, verlaat Hom wat liefde aan hulle betoon. ⁹Terwyl ek ’n loflied sing, wil ek aan U ’n offer bring; wat ek beloof het, sal ek doen. Hulp kom net van die Here af.” ¹⁰Toe beveel die Here die vis, en hy het vir Jona op die vasteland uitgespoeg.

3.    JONA SE BEPROEWING (1:17):

       In God se voorsienigheid en groot genade, is daar ’n groot vis op die regte oomblik op die regte plek om tot Jona se redding te kom (1:17) – God is nog nie klaar met Jona nie en daarom stuur Hy ’n groot vis om Jona te red!

       Die skrywer laat by ons geen twyfel nie, nl. dat dit die Here is wat verantwoordelik daarvoor is dat Jona gered word ~ Toe stuur die Here ’n groot vis... (1:17).

       Wat ’n ervaring moes dit nie vir Jona binne in daardie vis gewees het nie, maar dit is nie waar ons fokus moet wees nie – ons fokus moet gerig wees op Jona en God – dit gaan derhalwe hier oor geestelike oorlewing en redding en nie oor fisiese oorlewing en redding, of selfs oor die verhaal van ’n vis nie (Was dit nou ’n walvis of nie? Kan ’n mens so lank in die maag van ’n vis leef?). Nee, dit gaan hier o.a. oor God se ingrepe en genade en Jona se geestelike toestand.

       Nog iets wat van belang is in v.17, is die feit dat Jona vir drie dae en nagte in die vis se maag was. Hierdie is weereens vir ons ’n pragtige heenwysing na Christus ~ Soos Jona drie dae en drie nagte in die maag van ’n groot vis was, so sal die Seun van die mens drie dae en drie nagte binne-in die aarde wees. ⁴¹Die mense van Nineve sal op die oordeelsdag saam met die mense van vandag opstaan en teen hulle getuig. Hulle het hulle immers op die prediking van Jona bekeer. En hier staan Een wat groter is as Jona! (Matt. 12:40-41). Dit is egter baie duidelik uit die konteks van hierdie aanhaling van Jesus, dat Hý die "Groter Een" van die twee is, maar ons weet egter dat dit die geval is, want Jesus het gekom om God se wil te vervul, terwyl Jona wegvlug van God se wil.

4.    JONA SE WANHOOP (2:1-6):

       Jona besef sy benarde posisie en ons sien in 2:1 dat hy begin bid – iets wat hy dalk al moes gedoen het, nog voor hy besluit het om hawe toe te stap! Feit is egter dat hy presies

dieselfde doen as wat menige onverskillige en selfs ongelowiges doen, wanneer hulle desperaat is – wanneer hulle in nood verkeer – hulle draai na God vir uitkoms en dit is presies wat Jona ook hier doen. Jona bid ook nou, net soos wat Hanna uit desperaatheid haar tot God gewend het ~ Sy was bitter hartseer en terwyl sy tot die Here gebid het, het sy onbedaarlik gehuil (1 Sam.1:10). Of Klaagliedere 3:54-56 ~ ...die water het tot by my kop gestyg, ek het gedink dit is klaar met my. ⁵⁵Ek het na U geroep, Here, uit die dieptes uit. ⁵⁶U het gehoor hoe ek smeek: “Moet tog nie afsydig staan nie, gee uitkoms en red my!”

       Ons moet egter daarop let dat daar baie beslis plek daarvoor is om jou tot die Vader te wend wanneer jy beproewing, of angs of benoudheid ervaar, trouens Jesus het dit, net soos Hanna, self ook gedoen ~ Hy (dit is Jesus) het in doodsangs geraak en het nog ernstiger gebid. Sy sweet het soos bloeddruppels geword wat op die grond val (Luk.22:44). Gebed in nood is dus nié net vir mense wat "weghardloop" van God en dan in die moeilikheid beland nie – dit is net ironies dat baie sulkes dit wel doen wanneer hulle by ’n doodloopstraat kom, maar sonder moeilikheid bestaan God nie vir hulle nie. Jona, as gelowige, neem egter die Here se uitnodiging aan in Jak.5:13a ~ As daar iemand onder julle is wat swaar kry, moet hy bid.

       Wat interessant is, is dat Jona se gebed soos vir ons gegee in vv.2-5, een van dank en lofprysing is. Hierdie gebed het dan ook die tipiese struktuur van ’n dankgebed soos wat ons so dikwels in die Psalms aantref:

·           ’n Inleiding wat getuig van die beantwoording van sy gebed om redding (v.2).

·           Tweedens gee hy ’n kort opsomming van die situasie waarin hy homself bevind, of bevind het (vv.3-8).

·           Laastens vind ons ’n gelofte waarin Jona onderneem om God te aanbid, nadat God sy lewe spaar – hy wy homself derhalwe opnuut weer toe aan God (vv.9-10).

       Net ’n terloopse gedagte t.o.v. Jona se gebed – en dít terwyl hy steeds ín die vis is. In teenstelling met ander soortgelyke gebede in bv. die Psalms – o.a. Ps.18 en 116, erken of bely Jona glad nie sy sonde nie, tewens hy noem dit nie eens nie.

      

       Wat verder tragies is, is dat hy in die hele gebed wat bestaan uit 25 reëls, sy beskrywing van God se reddende genade tot slegs twee poëtiese reëls beperk, nl. in v.6 wanneer hy sê ~ Maar U, Here my God....

·           Die inleidende gedeelte van Jona se gebed: Jona beskryf die plek waar hy hom bevind terwyl hy bid, as die doderyk (sheol), of te wel die hel. Dit gee ons ’n goeie aanduiding van hoe Jona sy omstandighede in die vis se binneste ervaar het en dit is geen wonder dat hy sy omstandighede so ervaar nie, want om weg te hardloop en weg te kruip vir God sal jou juis so laat voel, want ons is geskape om gemeenskap met God te hê en wanneer ons wegkruip van Hom, sal ons noodwendig so eensaam en verlore voel, dat dit voel asof ons in die hel is, want om in  isolasie van God te leef is niks anders as geestelike dood nie. Jona sak die dieptes van die see binne en hy sien niks anders as net die dood en geen hoop op oorlewing nie.

·           Die situasie waarin Jona hom bevind: In vv.3-8 beskryf Jona sy ervaring vandat hy oorboord gegooi is, asook die tydperk wat hy binne-in die vis was. Hy bid tot God en al het die matrose hom oorboord gegooi, erken hy dat dit eintlik God is wat verantwoordelik is vir sy benarde situasie waarin hy homself bevind; dat dit God is wat agter sy penarie sit. Hy erken verder, dat God soewerein is, deur te hierna te verwys, maar ook deur te verwys na die grootsheid en geweld van die see – en tog, midde in hierdie angswekkende situasie, sien hy God se almag raak en weet hy net dat God steeds in beheer is.

       Beide die see met sy bruisende golwe, asook die matrose, was instrumente in God se hand ten einde Jona te straf en God se doel met hom te bereik. Hierdie situasie waarin Jona homself bevind, laat 'n mens dink aan Ps.88:7-8 ~ U het my onder in die put laat beland, in diepe duisternis. ⁸U gramskap rus swaar op my, U laat al u golwe oor my breek.

       Jona begin die erns en implikasies daarvan besef van om deur God verlaat te word en stadig maar seker begin ons ’n nuwe Jona na vore sien kom, wat kort voor lank uit sy donker graf gaan opstaan, met ’n nuwe gesindheid en toewyding en gewilligheid om gehoor te gee aan God se roeping op sy lewe ~ Maak klaar, gaan na die groot stad Nineve toe en spreek hom aan, want Ek weet hoe sleg hy is (Jona 1:2).

       Nadat Jona in vv.3-6 sy omstandighede beskryf het, bely hy in v.7 dat hy "uiteindelik" aan God begin dink en kry hy hoop dat God hom genadig gaan wees, daarom verwys hy na God wat in Sy heilige tempel is. Hy vertrou die almagtige en heilige God wie sit in Sy hemelse tempel, nie alleen vir fisiese redding uit die vis en die dieptes van die see nie, maar ook vir geestelike herstel. Jona begin ook besef dat God nie net ’n genadige Redder vir die Joodse volk alleen is nie, maar ook ’n Verlosser vir die heidene – soos die heidense matrose, en die heidense Nineviete.

       Jona se oortuiging en geloof dat hy gered gaan word, kom eers nadat hy aanvanklik alle hoop op redding verloor het – hy het gevoel asof God hom finaal verwerp het, daarom sy verwysing na die hel. Hoeveel van ons voel nie ook dikwels asof ons van God verlate is nie? Dawid het op ’n stadium so gevoel ~ Ek het in my angs gedink: Dit is klaar met my, selfs U het my verwerp. Tog, U het geluister na my gesmeek toe ek na U om hulp geroep het (Ps.31:23).

       Dit was egter goed vir Jona om vir drie dae in die haglikste omstandighede denkbaar te wees – donker; aaklig, met seegras om sy kop gedraai (v.5), uitsigloos en van God verlate, want dit is daar ín die vis dat hy nie alleen van ’n watergraf bewaar word nie, maar soos iemand dit eenkeer gestel het ~ The fish's belly was not Jonah's prison or death chamber, but only a temporary hospital for his soul! Terwyl Jona beproewing ervaar, is God besig om hom geestelik te restoureer en voor te berei op dit wat hy van die begin af, veronderstel was om te doen – om die Evangelie aan die heidene te bring.

       In die laaste gedeelte van Jona se gebed, bring hy lof en eer aan die Here. Deur te verwys na afgodsdienaars en die nutteloosheid daarvan om afgode te dien, wil Jona uitsluitlike erkenning aan God gee as dié Een en dié Een alleen wat kan red en restoureer. Hy het waarskynlik Ps.16:4 hier in gedagte gehad, waar die Psalmis sê ~ Mag elkeen wat ’n ander god vereer, baie smart beleef. Vir afgode sal ek nie bloedoffers uitgiet nie, hulle name sal ek nie op my lippe neem nie. Jona kontrasteer homself met afgodedienaars en verklaar daardeur dat hy homself onderwerp aan die heilige God wat sit in Sy heilige tempel.

·           Jona se toewyding: Jona sluit sy gebed af met die presiese woorde van Dawid in Ps.3:9a ~ Hulp kom net van die Here af. Hierdie woorde is tegelykertyd belydenis en lofprysing. Hierdie is ’n baie goeie opsomming van die hele gebed en ook die uitkoms van die gebed. Jona neem sy verlossing reeds in die geloof aan – verlossing is sy oortuigde verwagting – hy glo dat God hom gaan verlos sy wanhoop word uit genade deur God omskep in toewyding aan God en uiteindelik verlossing.

       Wat egter belangrik is om te onthou, is dat Jona se verlossing nie in sý geloof lê nie, maar dit lê uitsluitlik opgesluit in God se genadegawe – Hý is die Een wat verlossing en uitkoms skenk. Hierdie feit word deurgaans deur die Ou Testament geproklameer – so verklaar Hosea  bv. in Hos.13:4 ~ ...behalwe My is daar geen Heiland nie (O.A.V.) en Jesaja in Jes.43:11 ~ Ek, Ek is die Here, buiten My is daar geen redder nie.

       Jona is dus baie dankbaar vir verlossing wat reeds tydelik gegee is (onthou – hy het nie verdrink nie, maar is steeds lewend in die vis se binneste) en hy glo ook dat die Here hom steeds op een of ander wyse uit die vis gaan kry – daar is egter een ding wat steeds "ten hemele skreeu" – Jona bely egter steeds nie sy sonde nie – geen erkenning vir sy dwaasheid en sy ongehoorsaamheid, deur God se opdrag te ignoreer en te probeer vlug van God se aangesig nie! Het hy dit dalk gedoen en is dit dalk net nie in hierdie verhaal weergegee nie? Ons sal later weer daarna kyk.

5.    JONA SE VERLOSSING (2:10):

       In v.10 kom Jona se veelbesproke seereis op ’n einde wanneer God opdrag aan die vis gee om Jona op droë land uit te spoeg. Weereens sien ons God se wonderlike genade in ’n sondaar se lewe in aksie – en dit terwyl Jona steeds nie insig in sy sonde het nie en dit ook nog nie bely het nie!

       Jona se veelbesproke ervaring op see en dan veral in die vis, verteenwoordig iets veel, veel groter as wat hyself kan besef. Jesus het dit baie duidelik gemaak in Matt.12:40 ~ Soos Jona drie dae en drie nagte in die maag van ’n groot vis was, so sal die Seun van die mens drie dae en drie nagte binne-in die aarde wees. Die drie dae wat Jona in die vis deurgebring het, is so ’n sterk heenwysing na Christus se dood; begrafnis en opstanding, dat Paulus daarna verwys in 1 Kor.15:4 ~ Hy is begrawe en op die derde dag opgewek, volgens die Skrifte. Van watter geskrifte praat Paulus hier? Daar is geen ander geskrifte wat in Paulus se tyd bestaan het, as juis die Ou Testament nie en daar is twee verwysings na die "drie-dag element" waarvan Paulus hier praat, nl. Hos.6:2 en dan natuurlik ook hier in Jona. Jona se tydperk in die vis is dus baie meer betekenisvol as wat dit sommer so op die oog af lyk – dit wys direk heen na Christus se dood en opstanding en daarom ook na ons uiteindelike redding en opstanding.

       Jona se verhaal was daarom ook ’n wonderlike aanknopingspunt vir Jesus se gesprek met die Emmausgangers, wie bekend was met die Geskrifte en Jona se verhaal (Luk.24:27). Heel waarskynlik het Jesus weer die aand toe Hy met ’n groep van Sy dissipels vergader het en die Skrifte vir hulle oop gemaak het, na hierdie gedeelte van Jona in die vis verwys en verduidelik hoe dit na Sy opstanding heenwys (Luk.24:44-45).

6.    TOEPASSING:

       Dit is nou alles goed en wel om Jona se verhaal te lees en te besef dat God ’n genadige, alomteenwoordige en almagtige God is, maar hou dit vir ons nog enige ander betekenis in?

            Jona moes beslis deur geweldige beproewing gegaan het – net soos ons baie dikwels vir korter of langer tydperke deur beproewing gaan. Die vraag is nou, kan ons enige iets uit Jona se verhaal leer om ons te help te midde van beproewing?

·           Onderskeiding: Die Here stuur baie dikwels beproewing oor ons pad, ten einde ons te toets en ons geestelik te laat groei – en natuurlik is daar nog ander redes ook. Dan vind ons ook verdrukking en versoeking wat van die bose is. Verdrukking en versoeking is aanhoudend en wreed en bindend, terwyl beproewing uiteindelik opbouend en bevrydend van aard is en dit is hier waar ons onderskeiding nodig het – is dit wat ek beleef, beproewing, of is dit versoeking en verdrukking?

       Natuurlik kan hierdie onderskeiding nie los van gebed staan nie en daarom moet ons die Heilige Gees bid om ons te lei en te wys of hierdie beproewing van die Here is en of dit iets is wat van die bose kom.

       Omdat ons nou fokus op die verhaal van Jona, wil ek nie ingaan op verdrukking nie, maar net fokus op beproewing, want dít is wat Jona ervaar het.

·           Gebed: Dink aan die man by die bad van Betesda. Die Here Jesus het vir hom gevra ~ ...Wil jy gesond word?  (Joh.5:6). Die vraag is of ons werklik verlos en genees wil word van ons beproewing (en as jy wil, verdrukking). Wil jy werklik genesing/verlossing ervaar, of wil jy graag in die modder bly rondrol? Wil jy "jammer gekry word"? Is jy ’n smartvraat? Baie mense wíl nie uit die "modder" kom nie, want hulle ontvang simpatie van sommiges, maar dít is hoegenaamd nie ’n getuienis van oorwinning en geloof in Jesus Christus is nie.

       Die eerste ding wat Jona gedoen het, toe hy oorboord gegooi is, was om te bid. Jona het sy probleem in oënskou geneem en besef dat sy beproewing van God gekom het en daarom "praat " hy met God daaroor. Wanneer ons bid oor ons situasie/beproewing, moet ons ook die begeerte hê om verlos te word daarvan.

·           Geloof: Jona se geloof het ten spyte van sy onbesonne optrede en ongehoorsaamheid nie verdwyn nie. Terwyl hy in die dieptes van ellende verkeer het, het hy steeds uitgeroep ~ Hulp kom net van die Here af (v.9b). Wanneer ons beproef word, moet ons deurentyd besef dat God leef en dat Hy die enigste waaragtige God is, wat terselfdertyd die enigste Bron van hulp, verlossing en bevryding is. Ons moet die woorde van Jes.30:18 glo en daaraan vashou ~ Tog is die Here gretig om julle genadig te wees en wil Hy hom oor julle ontferm: Die Here is ’n God wat reg laat geskied, en dit gaan goed met elkeen wat op Hom vertrou.

       Ons moet ook vashou aan die vaste wete dat ons ’n Hoë Priester het wat voortdurend vir ons intree by die Vader.

·           Vergifnis: Jona het nie getwyfel aan God se genade en vergifnis nie (al het hy nog nie sy sonde op hierdie stadium van die verhaal bely nie), daarom dat hy in vv.4 en 7 met vrymoedigheid terugkeer na die Vader ~ Ek het gedink ek het uit u gesig verdwyn, maar tog sal ek weer u heilige tempel aanskou

(v.4) en Toe ek wou vergaan, het ek aan die Here gedink, en my gebed het by U gekom, in u heilige tempel (v.7). Hy verwys juis hier na God se heilige tempel, omdat dít ’n plek van veilige en permanente toeganklikheid is vir sondaars soos Jona en soos jy en ek.

       Ons moet altyd onthou en veral wanneer ons beproewing ervaar, dat dit nie noodwendig altyd a.g.v. sonde in ons lewe nie is. Dit bied egter vir ons geleentheid om onsself te ondersoek en indien die beproewing a.g.v. sonde in ons lewe is, kan ons met vrymoedigheid daardie sonde op grond van Christus se soendood bely en kan ons beproewing verwyder word, behalwe natuurlik as daar nog iets is wat die Here in ons lewe wil bereik.

·           Hoop: Op grond van ons geloof en op grond van die gebed wat ons gebid het om verlossing, moet ons ’n vaste hoop en vertroue hê dat ons verlos sál word, want in die woorde Hebr.11:1 is ook in hierdie omstandighede van toepassing ~ DIE geloof dan is ’n vaste vertroue op die dinge wat ons hoop, ’n bewys van die dinge wat ons nie sien nie.

Lofuiting: In Jona se donkerste uur het hy die Here God geloof en geprys vir wie Hy is (o.a. v.9a). Dink hier aan die oudste Psalm in die Bybel (’n Psalm wat Moses geskryf het) Ps. 118. Die volk Israel was ongehoorsaam aan die Here en hulle weier om Moses te volg en God te vertrou en die Beloofde Land by Kades binne te gaan – die gevolg: God laat hulle vir ’n verdere 40 jaar in die woestyn rondswerf, totdat almal gesterf het wat bo die ouderdom van twintig was – hoor net wat was Moses se reaksie midde in hierdie krisis (ek haal enkele verse aan) ~ Loof die Here, want Hy is goed, aan sy liefde is daar geen einde nie! (v.1); In my nood het ek na die Here geroep, die Here het my gebed verhoor en my bevry. ⁶Die Here is by my, ek ken geen vrees nie; wat kan ’n mens aan my doen? ⁷Die Here is by my, Hy help my: ek sal neerkyk op dié wat my haat. ⁸Om by die Here te skuil, is beter as om op mense te vertrou (vv.5-8). Die Here is my krag en my beskerming. Dit is Hy wat my gered het! (v.14a). Ek wil U loof omdat U my gebed verhoor en my gered het. ²²Die klip wat deur die bouers afgekeur is, juis hy het die belangrikste klip in die gebou geword (’n verwysing natuurlik na Jesus se veroordeling) (vv.21-22). Gaan lees gerus weer hierdie volledige Psalm en hou ingedagte wat die omstandighede was waaronder Moses hierdie Psalm geskryf het.

Sing en loof en prys ons, ons hemelse Vader nog steeds, ongeag ons omstandighede? Dink maar net weer aan wat Hy alles vir ons gedoen het en steeds doen!

·           Hertoewyding: In v.9b sien ons dat Jona sy lewe opnuut wy aan die Here wanneer hy sê – en onthou, die vis het hom nog nie uitgespoeg nie ~ .... (ek) wil aan U ’n offer bring... ’n Opregte hertoewyding aan jou Verlosser tydens beproewing is van kardinale belang t.w.v. verlossing en vrymaking.

---

[1]  Boodskap deur Kobus van der Walt – Vaaldriehoek Gereformeerde Baptistegemeente (Drie Riviere) – Sondag 10 Februarie 2013.