1. INLEIDING:
Twee
dekades gelede het die Blankes in Suid-Afrika (nee, dit is
polities- en Bybels nie korrek om so te praat nie) – het die wittes in Suid-Afrika uit
die Ou-Suid-Afrika geemigreer. Of ons nou “ja” of “nee”, of glad nie gestem het
nie, ons is almal deur politici aan beide kante van die politieke spektrum tot
ʼn mindere of meerdere mate mislei. Dalk het hulle dit ter goedertrou gedoen,
omdat hulle ook maar nie regtig geweet het wat die uiteinde sou wees nie – feit
is egter dat die witte in Suid-Afrika homself vandag eensaam en geïsoleerd
voel; afgestomp; vreemdelinge in ʼn vreemde land en ʼn “bedreigde spesie”. Hulle (ons)
voel soos mense op ʼn skip
iewers op die groot wye oseaan. Die probleem is egter dat ons al lankal nie
meer op die wye oop oseaan is nie, maar stewig vasgeanker in ʼn nuwe land – ʼn
land waarheen ons moet immigreer, indien ons dit nog nie gedoen het nie.
Hierdie nuwe land moet ons nuwe vaderland word en dit word die Nuwe Suid-Afrika
genoem. Indien ons nie immigreer nie gaan ons vergaan net soos mense wat op ʼn reddingsbootjie
vir ʼn baie lang tyd op die oseaan sonder brandstof of seile ronddopper. Ter
wille van oorlewing het ons derhalwe geen keuse nie as om óf te emigreer na ʼn ánder
land (en bitter min van ons wittes wat nog hier in die
Nuwe-Suid-Afrika aan wal gegaan het, kan dit bekostig, of sal toegelaat word in
ʼn ander land), óf om van
die skip af te klim, aan wal te gaan en volle burgers van hierdie nuwe
vaderland te word.
Nou
is dit ook so dat ons nie baie tuis voel in hierdie nuwe vaderland nie, omdat hier
dinge rondom ons gebeur waarvan ons nie hou nie; omdat hier dinge gebeur
waarvan ons die rampspoedige einde reeds kan sien en ook is hier dinge aan die
gang waarmee die Here nie tevrede kan wees nie. Wat meer is, dit voel baie
dikwels asof die Here tjoepstil is oor wat besig is om met ons te gebeur, of is
Hy juis betrokke en besig met die geskiedenis van hierdie land van ons?
Wat
staan ons egter te doen? Habakuk het nagenoeg 2600 jaar gelede vir ons ʼn
boodskap geskryf waarna ons móét kyk en wat ons kan help.
2.
AGTERGROND:
Behalwe vir Habakuk se naam, wat uit die
Hebreeus stam en wat “om vas te gryp”, of “om te omhels” beteken, beskik ons
nie oor veel meer inligting t.o.v. hierdie man nie. Ons weet wel dat hy een van
die Klein Profete is, maar verder weet ons nie uit watter stam hy kom nie; oor
wie sy familie was nie en wat sy verdere agtergrond was nie.
In v.1 verwys hy na homself as “die
profeet” en was hy waarskynlik ʼn voltydse profeet en die feit dat hierdie boek
van hom opgeneem is in die kanon van die Woord impliseer dit dus dat sy
boodskap, Goddelik geïnspireer was. Ons weet wel dat hy in Juda gebly het en
waarskynlik in Jerusalem en dat hy ʼn tydgenoot van die profeet Jeremia was.
Habakuk tree dus nagenoeg tussen die jare 612 tot 587 v.C. op as profeet en ons
weet dit n.a.v. die situasie wat hy in hierdie kort boek beskryf, want hy het
dit geskryf na die val van Nineve aan die hand van die Babiloniërs in 612 v.C. (soos deur Nahum geprofeteer) en voor die val van Jerusalem, ook deur die Babiloniërs in 587 v.C.
Habakuk was deel van ʼn volk wat in die
verlede ʼn geestelike herlewing beleef het – waar dit geestelik baie goed gegaan
het, maar wat nou op hierdie stadium van sy optrede geestelik geweldig veragter
het. Wat hom egter die meeste gepla het, was nie sy volk se geestelike verval
nie, maar God se stilswye oor die situasie.
Wat uniek t.o.v. Habakuk se profesie is,
is dat hy, in teenstelling met ander profete, geen direkte boodskap van God aan
die Judeërs of ons bring nie. Trouens, dit vertel vir ons wat Habakuk en God
vir mekaar gesê het en dan uiteindelik wat die profeet se reaksie op hierdie
tweegesprek was. Wat dit egter nog meer merkwaardig maak, is die oënskynlike
klagte van die profeet se kant teenoor God se apatie terwyl Sy volk deur die meule
gaan.
Die boek kan basies verdeel word in twee
klagtes of beswaarskrifte van Habakuk teenoor God (1:1-4 en 1:12-2:1); twee antwoorde van God (1:5-11
en 2:2-20) en
laastens ʼn loflied van Habakuk teenoor God (3:1-19). Baie teoloë
beskou hierdie laaste loflied as waarskynlik die mooiste geloofsverklaring van
enige iemand in die ganse Ou Testament.
3.
SKRIFLESING:
Hab.1:1-11 ~ ’n Uitspraak van die Here wat Hy aan die
profeet Habakuk geopenbaar het. 2Hoe lank moet ek om hulp roep
voordat U hoor, Here, moet ek by U bly kla oor geweld voordat U red? 3Waarom
laat u my die onreg sien wat gedoen word, waarom kyk U toe as daar soveel
ellende is? Oral rondom my is daar onderdrukking en geweld, en word daar getwis
en gebaklei. 4Die wet het nie meer krag nie, en daar geskied nie
meer reg nie. Slegte mense het die oorhand oor die goeies, en so word die reg
verkrag. 5Die Here het geantwoord: Kyk na die ander nasies: julle
sal verstom staan oor wat julle sien. Ek gaan nog tydens julle lewe iets doen
wat julle nie sal glo as dit vir julle vertel word nie. 6Ek gaan die
Galdeërs laat kom, die wrede, woeste nasie wat dwarsoor die aarde rondtrek om
lande te verower wat nie hulle s’n is nie. 7Hulle is ’n nasie wat
vrees en ontsag inboesem, hulle ken net een wet, een trots, hulle eie. 8Hulle
perde is vinniger as luiperds, vuriger as honger wolwe. Hulle ruiters kom aan
op ’n galop, hulle kom van ver af, hulle vlieg soos arende wat op hulle prooi
neerskiet. 9Hulle hele leërmag kom om verwoesting te saai, hulle kom
aangestorm soos die oostewind en maak krygsgevangenes bymekaar soos sand. 10Die
Galdeërs dryf die spot met konings en lag maghebbers uit. Hulle lag oor al die
vestingstede: hulle gooi grondwalle teen die stede op en neem hulle in. 11Dan
jaag hulle verder, hulle trek verby soos die wind. Vir hierdie sondige nasie is
sy eie mag sy god.
4.
DIE
TITEL (v.1):
V.1 word oor die algemeen
beskou as die titel van die boek ~ ’n Uitspraak van die Here wat Hy
aan die profeet Habakuk geopenbaar het. Die woord “uitspraak” wat hier in die NAV gebruik
word, word in Engels vertaal met “oracle” en in die Hebreeus is dit מַשָּׂא [massaʾ
/mas·saw/] en dit dui op ʼn swaar las wat op iemand gelê
word. Habakuk wil dus deur hierdie opskrif vir ons sê, dat God, in Sy antwoorde
op sy klagtes, ʼn baie swaar las op hom wat Habakuk is, se skouers gelê het.
5.
HABAKUK
SE EERSTE BESWAARSKRIF (vv.2-4):
In vv.2-4 lê Habakuk sy
eerste klagte voor God en trek hy God se regverdigheid in twyfel. Wat baie
interessant is, is dat Habakuk nie bang is om God te bevraagteken nie. Sulke optrede
is egter nie ongewoon in die Ou Testament nie. Ons sien in Ps.22 dat Dawid
dieselfde doen, wanneer hy uitroep ~ My God, my God, waarom het U my verlaat en bly U
ver as ek om hulp roep? (v.1). Habakuk se kennis van God, nl. dat Hy ʼn
regverdige God is, klop nie nou met sy ervaring nie, want Hy tree dan nie op
nie. Daar heers anargie en geweld in sy land; misdaad vier hoogty, wreedheid is
aan die orde van die dag; seksuele sondes was niks snaaks nie; onderdrukking
vind plaas en soos hy dit stel, die reg
word verkrag. Die Hebreeuse woord vir “reg” in hierdie
geval is תֹּורָה [towrah, torah /to·raw/] –
Habakuk verwys dus hier na die
“wet en die profete” – na God se Woord en Sy Wet. Die feit dat God se volk nie
meer Sy Wet gehoorsaam nie, is een van Habakuk se grootste worstelinge.
·
Hoe lank nog Here? (v.2):
Habakuk roep uit tot God om hulp en verligting en
hy vra in v.2: Hoe lank nog Here; hoe lank moet ek nog roep na U en vra vir
hulp, sodat hier bekering en vrede kan kom, sodat die volk U weer sal dien?
God is egter stil en die anargie en ongeregtigheid duur onverpoosd voort. Klink
dit bekend? Dit laat ʼn mens dink aan die uitroepe van die gelowiges wat gesterf
het vir hul geloof en wat in Openb.6:10 vermeld word – toe die Lam die vyfde
seël oopmaak, het hulle uitgeroep ~ Hoe
lank nog, heilige en getroue Heerser? Wanneer voltrek U die oordeel en wreek U
ons dood op die bewoners van die aarde?
Nog ʼn interessante woord waarmee ons te doen kry in
v.2, is “geweld” – die Hebreeuse woord hiervoor is חָמָס [chamac /khaw·mawce/] (“Hamas”), wat dui op voortdurende onderdrukking van die
bose, asook die brutaliteit en aanvalle met die oog daarop om jou naaste te
beseer of te dood. In meer algemene terme dui dit op ʼn ernstige oortreding van
die morele wet en daarom is dit eties onaanvaarbaar.
·
Waarom Here? (v.3):
Habakuk se
uitroep gaan dus oor hierdie wetteloosheid en ongeregtigheid wat God oënskynlik
net toelaat, sonder dat Hy iets daaromtrent wil doen, trouens hy is amper reeds
op ʼn plek waar hy begin twyfel of God enigsins oor die vermoë beskik om iets
omtrent die situasie te kan doen! Hy vra aan God waarom Hy oënskynlik afwesig
is en dit klink asof Habakuk wil sê: Wat help dit tog om te bid, want God
hoor nie, trouens ek begin dink Hy kan niks aan die situasie doen nie – is Hy
werklik soewerein?
·
Wetteloosheid (v.4):
Habakuk sê in v.4, dat die wet wat
veronderstel is om die krag te wees wat mense sal weerhou van wetteloosheid,
“sy tande” verloor het. Hy het waarskynlik hier verwys na wat Moses in
Eks.18:16 gesê het ~ As hulle in
sake betrokke raak, kom hulle na my toe. Ek lewer dan uitspraak oor die
geskille tussen hulle en maak terselfdertyd God se voorskrifte en wette aan
hulle bekend. Hierdie
voorskrifte en wette was God se verbondsreëls wat Hy deur Moses aan Israel
gegee het, wat as basis vir orde gedien het – dit is in die besonder in
Deuteronomium uiteengesit en het die morele, seremoniële en regterlike wette
ingesluit.
6.
GOD
SE ANTWOORD (vv.5-11):
In vv.5-11 reageer God “uiteindelik” op
Habakuk se uitroepe en verwyte en die antwoord wat Hy gee is nie wat Habakuk of
selfs ons sou verwag nie – Hy vertel nié vir die profeet hoe Hy die
onderdrukkers gaan verwoes nie en die regverdiges gaan red nie, inteendeel!
In die Here se antwoord sê Hy in v.5, vier
dinge aan Habakuk:
-
Eerstens sê Hy
aan hom dat Hy wel betrokke is en dat daar binnekort ʼn antwoord op Habakuk se
gebede sal kom.
-
Tweedens sê Hy
aan Habakuk dat Hy nog in sy (Habakuk) se lewe
ʼn antwoord sal verskaf op sy pleidooie.
-
Derdens sê God
dat Sy optrede só ingrypend sal wees, dat hy wat Habakuk is, nie sy oë sal kan
glo nie.
-
Vierdens sê God
iets wat Habakuk dalk nie sou wou hoor nie – Hy sê vir hom dat die Galdeërs (ook genoem die
Babiloniërs) opgerig word as ʼn magtige nasie – ʼn
nasie wat die ganse wêreldgeskiedenis ingrypend sou verander (v.6). Hy sê o.a. dus vir Habakuk, dat hy hom nie self
moet blindstaar teen net sy eie klein kolletjie op die wêreldkaart nie, maar
dat daar ʼn groter prentjie is waar God besig is, alhoewel dit uiteindelik ook ʼn
impak op Habakuk en sy volk sou hê – trouens nie baie lank hierna nie en ook
ingrypend en met tragiese gevolge – nog erger as wat Habakuk en die Judeërs nou
ervaar!
Hierdie was niks nuuts nie, want reeds in
Jes.29:13-14 het God die volgende deur Sy profeet gesê ~ Die Here het
gesê: Hierdie volk is naby My met die mond, hulle eer My met wat hulle sê, maar
hulle hart is ver van My af, hulle dien My soos mense dit wil hê, nie soos Ek
wil nie. 14Daarom gaan Ek nog ongehoorder dinge doen met hierdie
volk: die een ongehoorde ding na die ander, sodat die wysheid van sy wyse manne
sal verdwyn, die verstand van sy verstandige mense tot niet sal gaan.
Die Galdeërs was op pad na Israel en ons
weet dat hulle nie lank na Habakuk se worsteling met God, Juda binnegeval en
Jerusalem beset het nie en in die proses is duisende Judeërs weggevoer na
Babilon as slawe.
Die Here gaan voort en beskryf in vv.7-11
wie en wat hierdie verskriklike nasie – die Galdeërs, werklik is. Hy sê o.a.
dat hulle geen respek het vir ander nasies en hul wette nie, want net hul wet
geld. Hy beskryf o.a. ook hul weermag deur te sê dat hul perde vinniger as
luiperds is en hul ruiters se akkuraatheid in hul gevegte is soos dié van ʼn
arend wanneer hy sy klein prooi op ʼn hoë hoogte sien en steeds kan neerskiet op
hom en hom in sy kloue gryp, nog voor die prooi onder die gras kan wegkruip.
Meer nog, die Here sê vir Habakuk – Hy
waarsku hom en sê vir hom, dat die Galdeërs op pad is om die Judeërs te verwoes
en weg te voer as krygsgevangenes (v.9). Dit is
asof die Here vir Habakuk sê: Habakuk, jy verkwalik My dat dit sleg gaan met
jou ou volkie en dat ek nie na jou luister nie – daar wag egter nog groter
ellende op hulle – kyk maar, dit gaan binnekort gebeur!
Al was die Galdeërs ʼn goddelose nasie,
trouens hulle was hulle eie god en daarom skuldig voor God – nie net omdat
hulle hulself oorgegee het aan wetteloosheid en wreedaardigheid nie, maar omdat
hulle hulself boonop gekroon het as hul eie god (v.11) en al was hulle
dan in hul eie oë die “aller alles” het God juis hierdie sondige volk gebruik
om die Judeërs te straf.
Hierdie nuus moes vir Habakuk verwarrend
gewees het. Dit was verstaanbaar dat die Judeërs gestraf moes word vir hul eie
gruwelike sonde en skaamtelose rebellie, maar wat vir Habakuk onverstaanbaar
was, was dat God ʼn nog boser volk sou gebruik om die Judeërs te straf – dit het
net nie sin gemaak nie – was hulle straf nie te erg nie?
7.
TOEPASSING:
Die boek Habakuk is nie ʼn maklike boek om
te interpreteer nie. Waarom sou God vir ons ʼn boek gee waar Habakuk se volk se
ondergang en straf die fokus van hierdie verhaal is? Ons weet ook nie eens hoe
Habakuk aan die einde van sy lewe gekom het nie en of hy die ballingskap
oorleef het nie – ja, al was hy ʼn profeet van God, het hy saam met sy
volksgenote die volle geweld van die Galdeërs ervaar!
Wat moet ons met hierdie gedeelte doen? Hoe
is dit van toepassing op ons situasie vandag in Suid-Afrika? Is dit enigsins op
ons van toepassing?
Ons sien toenemend hoe die situasie rondom
ons in chaos en bykans onregeerbaarheid verval – dink maar net aan die
dreigende (nuwe) “Rooi gevaar” – die EFF se
ongedissiplineerde wetlose jongelinge en hul revolusionêre uitsprake – hoor net
wat het Malema gister op die EFF se eerste verjaarsdagvieringe gesê: “the party is an international organisation and that more
parties would emerge in other countries. “Children of Africa, freedom is
coming. We have not tasted freedom. Freedom will come with the coming
revolution...we will liberate the world” (The Mail & Guardian). Die EFF kan
soos wat in baie ander lande gebeur het, ook hierdie land in ʼn burgeroorlog dompel.
In hoeveel Europese en Oos-Europese lande het die juig nie juis net dit
bewerkstellig nie? Sommer net nou die dag het dit in Egipte en omliggende
Noord-Afrikaanse lande gebeur.
Die situasie in ons land (en die res van die wêreld) is niks anders as ongeveer 2600 jaar gelede in Habakuk se tyd nie en
daarom is en moet hier lesse te leer wees vir ons in ons dag. As ons maar net
na Habakuk self kyk kan ons een of twee dinge leer en wat ons in ons situasie
nie moet vergeet nie:
-
Habakuk was
eerlik teenoor God – hy het nie doekies omgedraai nie (net soos Job –
Job 30, 31). Die Psalmskrywers het dit gedoen en
so ook Jesus – en hulle het dit almal gedoen sonder om skuldig na die tyd te
voel. Ons moet ook die vrymoedigheid neem, om ons harte oop te maak teenoor die
Here, maar ons moet egter onthou dat ons, net soos Habakuk e.a., dit steeds met
die grootste agting en respek doen, maar dóén dit net.
-
Habakuk het
geleer dat God sonde nie ongestraf laat bly nie en dat ons nie God se oordeel
of besluite oor hoe en wanneer en wie Hy straf in twyfel moet trek nie.
-
Al was Habakuk ʼn
profeet van God, het hy saam met sy volksgenote die volle geweld van die
Galdeërs ervaar (en so ook al die ander “Torah-gehoorsame” Judeërs) en is hulle nie uitgered en gespaar van die
ellende soos die vroeë Christene rondom 70 n.C. wat uit Jerusalem weggeneem is
na Pela toe, toe die Romeine Jerusalem en die Tempel verwoes het nie, maar God
sou Habakuk en die ander gelowiges deur hierdie beproewing dra – net soos vir
Daniël en sy vriende en hierin lê daar geweldige troos en bemoediging vir ons
as gelowiges – ten spyte van wat die toekoms ook al inhou en te midde van ʼn geweldgeteisterde
land, sal die Here ons ook dra!
Wanneer ons na die groter prentjie kyk – na
die profesie self, sien nog ʼn paar dinge wat ons kan leer:
-
Ons moet besef
dat die wêreld se geskiedenis (al lyk dit hoe duister), steeds onder God se beheer is. Ons sien dit in Sy
reaksie teenoor Habakuk wanneer Hy in vv.5-6 sê ~ Ek gaan nog tydens julle lewe iets doen... Ek gaan die
Galdeërs laat kom. God is in
beheer – Hy is altyd in beheer, al lyk dit nie altyd vir ons so nie. Dink maar
net terug aan nét 25 jaar gelede – na 72 jaar se kommunisme en lande wat gebuk
gegaan het onder Russiese en Kommunistiese onderdrukking; gelowiges wat gesterf
het vir hulle geloof, ens. val die Berlynmuur op 9 November 1989 en verander
die wêreld oornag – God is inderdaad in beheer!
-
Nog iets wat belangrik
is om te besef, is dat die wêreld se geskiedenis nie “per ongeluk” plaasvind
nie, al mag dit vir ons so voorkom. Ons moet nooit vergeet dat die Kerk van die
Here Jesus Christus, altyd sentraal staan in God se plan en daarom kan en mag
ons nooit agteroor sit met ʼn gesindheid van “laat gods water maar oor godsakker
loop” nie – ons moet aktief bid – bid soos Habakuk, dat God verandering en
vrede sal bring, maar dat ons dit ook sal aanvaar wanneer God die Kerk tugtig,
ten einde die Kerk te suiwer – is dit nie juis wat op die oomblik in ons land
aan die gang is nie en dalk nog erger gaan word?
-
Geskiedenis volg
derdens ʼn Goddelike tydskedule. Ons sal hierdie feit regdeur Habakuk sien
ontplooi – God sê vir Habakuk in vv.5-6 dat Hy nog in hulle leeftyd iets gaan
doen omtrent die situasie – nie dalk, of Hy weet nie – Hy weet presies wanneer
en daarom moet ons ontspan en rus in God se soewereiniteit en weet dat gebeure
in ons land en in die wêreld gekoppel is aan ʼn Goddelike tydskedule.
-
Laastens moet
ons besef dat die sleutel tot die wêreld se geskiedenis, die Koninkryk van God
is. Met enige gebeure in die wêreld, moet ons onsself afvra wat die relevansie
of betekenis daarvan vir die Koninkryk van God is en moet ons nie angsbevange
raak nie, want God is in beheer – selfs al moet ons dalk in die proses, die
“hoogste prys” betaal. Indien ons hierdie vraag nie altyd kan beantwoord nie,
moet ons aanvaar – nee, weet dat God wel ʼn plan daarmee het en dat ons daarin
kan rus dat ons (die van ons wie Sy kinders is) steeds
deur Hom gedra sal word – ons moet net steeds saam met Dawid glo en sê ~ Die Here is
my lig en my redder, vir wie sou ek bang wees? Die Here is my toevlug, vir wie
sou ek vrees? (gaan lees gerus
die volledige Psalm).
Wanneer ons gebeure rondom ons op hierdie
wyse hanteer, volg ons Jesus se raad wat Hy aan Sy dissipels gegee het in
Matt.24:4-6 ~ Jesus antwoord hulle: “Pas op dat
niemand julle mislei nie. 5Baie sal onder my Naam kom en sê: ‘Ek is
die Christus,’ en hulle sal baie mense mislei. 6Julle sal die rumoer
van oorloë en gerugte van oorloë hoor. Pas op, moenie verskrik word nie. Dit
moet kom, maar dit is nog nie die einde nie.
In hierdie eerste elf verse van Habakuk, sien
ons ook die Evangelie van Jesus Christus baie duidelik, want hier is kort-kort
verwysings na geregtigheid en genade, van wysheid en Goddelike voorsiening.
Waar dit vir baie eeue voorgekom het asof God afwesig was in die geskiedenis van
die Judeërs, het Hyself uiteindelik in die volheid van die tyd, deur die Persoon
en werk van Sy Seun, Jesus Christus wat vlees geword het, geregtigheid en
genade gebring vir almal wat in Hom glo, want aan die kruis het Jesus die
volmaakte offer gebring sodat ons regverdigmaking kon ontvang – elkeen wat in
Hom glo en Hom navolg as Verlosser en Saligmaker en elkeen wat onvoorwaardelik
in Hom glo, se sonde sal vergewe word en sal hy gered word ~ Maar nou het die vryspraak deur God
waarvan die wet en die profete getuig, in werking getree. Dit is die vryspraak
wat nie verkry word deur die wet te onderhou nie, 22maar deur in
Jesus Christus te glo. God gee dit sonder onderskeid aan almal wat glo. 23Almal
het gesondig, en het nie deel aan die heerlikheid van God nie, 24maar
hulle word, sonder dat hulle dit verdien, op grond van sy genade vrygespreek
vanweë die verlossing deur Jesus Christus. 25–26Hom het God gegee as
offer wat deur sy bloed versoening bewerk het vir dié wat glo. Hierdeur het God
getoon wat sy vryspraak behels: Hy het die sondes wat Hy voorheen in sy
verdraagsaamheid tydelik ongestraf laat bly het, vergewe. Maar Hy het ook
getoon wat sy vryspraak in die teenswoordige tyd behels: Hy oordeel regverdig
deurdat Hy elkeen vryspreek wat in Jesus glo (Rom.3:21-26).
Boodskap deur Kobus van der Walt – Vaaldriehoek Gereformeerde Baptistegemeente (Drie Riviere) – Sondag 27 Julie 2014